Bij het betreden van Kasteel Ter Borght keer je terug naar de 19e eeuw: het beschermd monument dat tevens onderdeel is van een cultuurhistorisch landschap, wordt dankzij een zorgvuldig herbestemmingsonderzoek klaargestoomd voor een publieke en sociaal-culturele toekomst die het erfgoed respecteert en verbindt met de ruimere omgeving.
Hofeinde 202280 GrobbendonkGemeente GrobbendonkGerealiseerd in 2023In samenwerking met: Landmax bv.
De kasteelhoeve te Grobbendonk is een in de kern 16e-eeuws gebouw en was het voormalig neerhof van het kasteel van Grobbendonk. Het kasteel is al afgebroken in de 18e eeuw. De kasteelhoeve is recentelijk aangekocht door de gemeente die de plek een nieuwe bestemming willen geven, met een focus op publieke openstelling. De studie beperkte zich niet enkel tot het gebouw maar ook tot de ruimere omgeving hierrond, omdat deze inherent deel uitmaakt van de site. De kasteelhoeve is beschermd als monument, ligt binnen een beschermd cultuurhistorisch landschap én binnen natuurgebied. Bovendien was er tegelijkertijd het RUP Graafweide-Schupleer in opmaak voor dit gebied, waar het herbestemmingsonderzoek werd ingeschoven.
Het herbestemmingsonderzoek werd uitgevoerd in twee grote fases: een analysefase en ontwerpend onderzoek. Het herbestemmingsproject voor de Kasteelhoeve te Grobbendonk omvatte twee belangrijke fases: een uitgebreide analyse van de bouwhistorische en ruimtelijke aspecten, gevolgd door ontwerpend onderzoek waarbij verschillende scenario’s werden getest en beoordeeld op haalbaarheid, rekening houdend met de erfgoedwaarden, praktische eisen en de visie van de gemeente.
De analyse omvatte een uitgebreide bouwhistorische studie, omdat het gebouw zich niet duidelijk liet lezen. Dit was noodzakelijk om een gedetailleerde waardestelling te kunnen opmaken. De erfgoedwaarden van de ruimtes en bouwelementen werden geduid met kleurcodes op plannen, zodat dit als basis kon dienen voor het ontwerpend onderzoek. Ook een ruimtelijke analyse (ruimtegebruik, circulatie,..) en diagnose van de bouwfysische staat van het gebouw vond plaats in deze fase. Belangrijk is dat ook altijd de ruime omgeving mee werd genomen. De analysefase werd geconcludeerd met een SWOT-analyse.
Om de stap naar ontwerpend onderzoek te maken, werd eerst een behoefteanalyse uitgevoerd om tot een overkoepelende visie te komen. In dit geval is de behoefteanalyse enkel in gesprek met de gemeentediensten gebeurd omdat ze een duidelijk idee hadden over de noden voor de gemeente. Op basis hiervan werd een algemene visie uitgewerkt, waarin de kasteelhoeve als ‘poort’ tot het recreatieve netwerk van Graafweide-Schupleer werd gezien, waarbij ze een sociaal-culturele invulling zal krijgen.
Op basis van een longlist aan functies, werden een aantal functies weerhouden in overleg met de gemeente en werden ze onderzocht aan de hand van vlekkenplannen. Verschillende scenario’s werden als het ware ‘getest’ in de ruimtes en op de site. Een belangrijk aandachtspunt was het inrichten van een parking. De scenario’s werden vergeleken met elkaar aan de hand van een erfgoedtoets, waarin de haalbaarheid op vlak van erfgoedwaarden, toegankelijkheid, brandveiligheid, financiële haalbaarheid,.. werden onderzocht.
Tijdens het volledige onderzoek is er continue en uitgebreid overleg gebeurd met AOE, ANB en Departement Omgeving, om het project zoveel mogelijk draagkracht te kunnen geven en de effectieve haalbaarheid op vlak van vergunningen zo realistisch mogelijk te maken. Dit was noodzakelijk gezien de complexe stedenbouwkundige voorschriften die voor deze site gelden.
