De Waterpoort in Antwerpen, een barokke stadspoort uit 1624, werd niet enkel zorgvuldig gerestaureerd, maar kreeg via een toekomstgericht beheersplan ook een centrale rol binnen de herontwikkeling van de Zuiderdokken, waardoor erfgoedbehoud en stadsvernieuwing op unieke wijze met elkaar werden verweven.
Kasteelstraat 2, 2000 Antwerpen Stad Antwerpen Gerealiseerd in 2017
De Waterpoort, ook Porta Regia of Coninckxpoort genoemd, werd opgericht in 1624 als een ereboog voor Filips IV van Spanje en als stadspoort. Erfgoed en Visie heeft een gedetailleerd en toekomstgericht beheersplan opgesteld voor de Waterpoort in Antwerpen, binnen het kader van de heraanleg van de Zuiderdokken, een omvangrijk stadsvernieuwingsproject dat de historische en culturele waarde van de Waterpoort opnieuw centraal stelt in het stedelijke landschap. Dit plan benadrukt de dringende noodzaak om de Waterpoort zowel als architectonisch monument als cultureel erfgoed te restaureren en te behouden. De kern van het beheersplan ligt in de richtlijnen voor de fysieke restauratie van het monument, maar het gaat verder door ook de integratie van de Waterpoort in de nieuwe stedelijke omgeving te bewerkstelligen. Hierdoor krijgt het monument een verbindende en prominente rol tussen verschillende stadsdelen en publieke ruimtes, wat de historische betekenis van de Waterpoort niet alleen behoudt, maar ook verrijkt met nieuwe functies en een hernieuwde relevantie binnen de moderne stedelijke context.
Er is een uitgebreide historische analyse, diagnose en waardebepaling opgesteld om een grondig inzicht te verkrijgen in zowel de erfgoedwaarden en elementen als de bouwfysische toestand van het monument. Deze analyse vormde de basis voor het begrijpen van de historische, culturele en architectonische betekenis van het erfgoed, evenals de huidige staat van het gebouw.
Op basis van deze grondige analyse is er vervolgens een diepgaande toekomstvisie voor de waterpoort geformuleerd, waarin de bevindingen zijn gekoppeld aan concrete doelstellingen en maatregelen. Het plan richt zich op het behoud en de herwaardering van de Waterpoort door middel van een uitgebreide gevelrestauratie en het behoud van de kenmerkende bouwmaterialen, zoals kalkzandsteen en blauwe hardsteen. Hoewel de focus voornamelijk ligt op het exterieur, biedt het plan ook richtlijnen voor de structurele aanpak van het interieur om toekomstige schade te voorkomen.
Daarnaast voorziet het beheersplan in mogelijke herbestemmingen voor de Waterpoort, met een flexibel kader dat toekomstige aanpassingen mogelijk maakt. Periodiek onderhoud is eveneens een essentieel onderdeel van het plan om het monument in goede staat te houden en de noodzaak van toekomstige restauraties te minimaliseren. Door deze holistische aanpak is de Waterpoort verzekerd van een duurzame toekomst, waarin het een belangrijke rol blijft spelen in het stedelijke leven van Antwerpen.
