In het groene hart van Sint-Niklaas, verscholen in een park omzoomd door een slotgracht, ligt het statige Kasteel Walburg. Eeuwenlang was dit het kloppend hart van de heerlijkheid Walburg, opgericht in 1550 door ridder Willem van Waelwijck. Samen met het koetshuis, de duiventoren en de conciërgewoning krijgt het kasteel een nieuw perspectief waarin erfgoedzorg en maatschappelijke meerwaarde hand in hand gaan.
Opdrachtgever: Stad Sint Niklaas Gerealiseerd in 2025In samenwerking met Herbé
Het huidige kasteel werd gebouwd op de resten van een ouder kasteel dat door Willem van Waelwijck werd afgebroken. In 1553 liet hij een nieuwe residentie optrekken voor zijn echtgenote Walburgis, waarnaar het hof werd genoemd. Doorheen de eeuwen veranderde het gebouw meerdere keren van eigenaar en bestemming, van verblijfplaats tot brouwerij, tot het in 1851 grondig werd hersteld en aangepast aan de toenmalige 19de-eeuwse smaak.
Architecturaal is het kasteel een schoolvoorbeeld van traditionele bak- en zandsteenstijl, met twee langse vleugels tussen monumentale trapgevels en een markante achtzijdige traptoren. In de oksel daarvan bevindt zich een slotkapel.
Het kasteel wordt aan de zuidzijde geflankeerd door twee prieeltjes. Daarnaast zijn er de vrijstaande duiventoren, een karaktervolle langsschuur en de conciërgewoning aan de Walburgstraat, die samen met de gekanteelde toegangsmuur de site tot een samenhangend geheel maken. De kasteelsite ligt op wandelafstand van de Grote Markt. Sinds 1952 is het park waarin de burcht gelegen is vrij toegankelijk voor het publiek.
De herbestemming van Kasteel Walburg sluit aan bij de ruimere visie van de stad Sint-Niklaas op een levendige, aantrekkelijke binnenstad. Samen met andere projecten, zoals de herbestemming van de Cipierage (eveneens uitgevoerd door Erfgoed en Visie en Herbé) vormt dit kasteel een hefboom voor een stedelijk weefsel waarin erfgoed, ondernemerschap en beleving samenkomen.
In het herbestemmingsonderzoek worden drie toekomstgerichte scenario’s voorgesteld. Telkens met respect voor de erfgoedwaarde en minimale ingrepen aan de structuur van het gebouw.
In het eerste scenario wordt het kasteel ingericht als een inspirerende congreslocatie, met salons en zalen voor lezingen, workshops en vergaderingen. Flexibele indelingen, hoogwaardige catering en samenwerking met het (mogelijke) hotel in de Cipierage zorgen voor een sterk totaalconcept.
Het tweede scenario gaat uit van een invulling als congreslocatie in combinatie met een groepspraktijk of ruimte voor sport. Ruimtes in het kasteel en het park lenen zich uitstekend voor groepsgerichte activiteiten zoals yoga, dans of revalidatie. De nabijheid van het park maakt een verbinding met sport en beweging evident, terwijl de keuken en foyer op het gelijkvloers de nodige ondersteuning bieden.
In het derde en laatste scenario krijgt het kasteel een recreatieve invulling, bijvoorbeeld met volksspelen, escape rooms of bijlwerpen. De horecafunctie blijft behouden en wordt versterkt via concepthoreca. Het koetshuis of de conciërgewoning kunnen extra ruimte bieden voor specifieke activiteiten of logistiek.
De stad Sint-Niklaas kiest bewust voor een erfpachtformule op lange termijn. Daarbij wordt gezocht naar één of meerdere gebruikers die het gebouw nieuw leven willen inblazen in lijn met de publieke missie van de stad. De ideale erfpachtnemer is kapitaalkrachtig, maatschappelijk geëngageerd en denkt in langetermijnoplossingen. Combinaties van functies en gebruikers zijn welkom, op voorwaarde dat ze bijdragen aan het publieke karakter van de plek.
Op deze manier poogt de stad niet alleen het monument te herbestemmen, maar tevens ook een waardevolle bijdrage te leveren aan de ruimere stadsvernieuwing. De Cipierage wordt een plek voor ontmoeting, beleving en verbondenheid, een hefboom voor het stadscentrum van morgen.
