In het centrum van Edegem leidt een lange oprijlaan met linden naar een 18e-eeuws imposant kasteeldomein. Het kasteelgebouw evenals de koetshuizen werden dankzij doordachte restauratie en herbestemming toegankelijk gemaakt voor het publiek. Dit gebeurde met een zorgvuldig behoud en herstel van historische, waardevolle elementen in combinatie met de integratie van moderne faciliteiten.
Drie Eikenstraat 3, 2650 EdegemGemeente Edegem Kasteel: In uitvoering Koetshuizen: opgeleverd in 2018In samenwerking met: Fenikx bvba, Triconsult nv, DWE bvba, Exergie, Enveco bvba
Het Hof Ter Linden in Edegem, met een geschiedenis die teruggaat tot de 13e eeuw, onderging een transformatie van een verdedigbaar kasteel naar een Hof van Plaisantie in de 17e eeuw, met aanzienlijke uitbreidingen in de 18e eeuw, waaronder de bouw van koetshuizen en een classicistisch kasteel. In 2012 kocht de gemeente Edegem het kasteeldomein aan om het open te stellen voor het publiek. Samen met Kempens Landschap en het Agentschap Natuur en Bos het domein werd de restauratiecampagne gestart in 2016. De koetshuizen werden herbestemd tot een brasserie en restaurant, en het kasteel krijgt een nieuwe functie als logies. De 18e-eeuwse gebouwen worden gerestaureerd naar hun oorspronkelijk karakter, op basis van een doorgedreven bouwhistorisch en materiaaltechnisch vooronderzoek. Dit geldt zowel voor de gevels als voor het historisch zeer waardevolle interieur van het kasteel. Daarbij is er ook gezocht naar innovatieve oplossingen voor het integreren van nieuwe technieken en materialen in functie van de nieuwe bestemming van de gebouwen.
Het grootschalige restauratieproject begon met een beheersplan waarin de krijtlijnen voor het project werden uitgezet. De restauratie van de koetshuizen en de verhardingen startte in augustus 2016 en werd voltooid in juli 2018. De restauratie van het kasteel startte in 2024 en is momenteel nog in uitvoering. Voor beide fases werden premiedossiers ingediend bij het Agentschap Onroerend Erfgoed.
Hoewel de gevels van het oostelijke en westelijke koetshuis symmetrisch zijn, verschillen de gebouwen achter de gevels aanzienlijk, wat een andere aanpak voor restauratie en herbestemming vereiste. Het oostelijke koetshuis, oorspronkelijk ontworpen als stalling, behield ondanks enkele later ingebrachte muren zijn oorspronkelijke indeling en waardevolle interieurafwerkingen zoals lambrisering, binnendeuren en oude paardenboxen. Door langdurige leegstand verkeerde het echter in minder goede staat. Het westelijke koetshuis daarentegen, vermoedelijk initieel bedoeld als verblijfplaats voor personeel, was wel haar oorspronkelijke indeling verloren door verbouwingswerken, maar verkeerde dan weer in een redelijke staat.De gevels van beide koetshuizen werden gerestaureerd, waarbij gebruik gemaakt werd van originele materialen, zoals kalkbepleistering, witte natuursteen en natuurleien (combinatie van recuperatie en nieuwe leien). Voor het interieur van het oostelijke koetshuis werd geprobeerd zoveel mogelijk aan te sluiten bij de originele afwerkingen, waarbij in het westelijke koetshuis iets vrijer kon worden omgesprongen met materialen omdat hier nog maar weinig interieur bewaard was.
Bij de restauratie en herbestemming van de koetshuizen moet een afweging worden gemaakt tussen energiebesparende maatregelen en de impact op de historische en artistieke waarden van deze specifieke gebouwen. In de koetshuizen werden verschillende maatregelen toegepast, zoals dak- en vloerisolatie en het gebruik van dunne dubbele beglazing. Er werd onderzocht of de gevels met aerogel geïsoleerd konden worden, maar dit bleek de gevels te veel te veranderen. Isolatie aan de binnenzijde was bij het oostelijke koetshuis niet mogelijk vanwege de waardevolle interieurafwerking, maar de aerogel werd als testcase toegepast in het westelijke koetshuis.
De herbestemming van het kasteel is complexer vanwege het goed bewaarde interieur. Voor de inrichting van sanitair, keuken en technische ruimtes zonder het interieur aan te tasten, vormde bouwhistorisch onderzoek het uitgangspunt. Dit onderzoek onderscheidde bouwfases en functies van de ruimtes, waarbij ook interieurwaarden werden gedateerd en beoordeeld. Deze waardebepaling is cruciaal voor het restauratiedossier en helpt bij het nemen van concrete ontwerpbeslissingen die nieuwe ingrepen verzoenen met waardevolle elementen van het gebouw.
Het restauratieproject van Hof Ter Linden combineert respect voor historische elementen met moderne toepassingen om een nieuwe bestemming te geven aan het kasteel en de koetshuizen, terwijl het omliggende park toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek. Deze aanpak zorgt ervoor dat het erfgoed behouden blijft en tegelijkertijd nieuwe functies krijgt die bijdragen aan de leefbaarheid en het cultureel erfgoed van Edegem.
